فتق دیسک
پارگی و آسیب رباط صلیبی
فوریه 13, 2021
سیاتیک
مارس 3, 2021
نگاه کلی
دیسک ستون فقرات، بالشتک‌های لاستیکی هستند که بین مهره‌های جداگانه ستون فقرات قرار گرفته‌اند. دیسک ستون فقرات یک بالشتک دارای یک مرکز نرم ژله ای است که در لایه‌های خارجی سخت تر و لاستیکی مانند پیاز محصور شده است. گاهی اوقات دیسک دچار فتق (بیرون زدگی) یا پارگی می‌شود، فتق دیسک زمانی اتفاق می‌افتد که هسته دیسک از طریق پارگی در حلقه‌های بیرونی به بیرون رانده شوند.
فتق دیسک، که می‌تواند در هر قسمت از ستون فقرات ایجاد شود، می‌تواند عصب اطراف را تحریک کند. بسته به محل فتق دیسک، می‌تواند منجر به درد، بی حسی یا ضعف در بازو یا پا شود. بسیاری از افراد هیچ علائمی از فتق دیسک ندارند.
علائم
بیشتر دیسک‌هایی که دچار بیرون زدگی شده‌اند (فتق) در قسمت پایین کمر وجود دارد، اگرچه ممکن است در گردن نیز ایجاد شود. علائم و نشانه‌ها به محل بیرو زدگی دیسک و فشار دیسک بر روی عصب بستگی دارد. آنها معمولاً یک طرف بدن را درگیر می‌کنند.
- درد دست یا پا. اگر فتق دیسک در پایین کمر شما باشد، معمولاً بیشترین درد را در باسن، ران و ساق پا احساس خواهید کرد. ممکن است در قسمتی از پا نیز درد داشته باشید. اگر فتق دیسک در گردن شما باشد، معمولاً بیشترین درد را در شانه و بازو احساس خواهید کرد. این درد ممکن است هنگام سرفه، عطسه یا حرکت در موقعیت‌های خاص به بازو یا پای شما انتشار یابد. بیماران اغلب درد را به صورت تیز یا سوزاننده توصیف می‌کنند.
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن. افرادی که فتق دیسک دارند اغلب در قسمتی از بدن که توسط اعصاب آسیب دیده عصب رسانی می‌شود، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن دارند.
- ضعف. ماهیچه‌هایی که توسط اعصاب آسیب دیده کار می‌کنند ضعیف می‌شوند. این مساله می‌تواند بر توانایی شما در بلند کردن یا نگه داشتن وسایل تأثیر بگذارد.
می‌توانید بدون علائم، فتق دیسک داشته باشید. شاید ندانید که آن را دارید تا زمانیکه در تصاویر ام ار ای نشان داده شود.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
اگر درد گردن یا کمر به سمت بازو یا پای شما انتشار پیدا می‌کند، یا اگر شما همچنین بی‌حسی، گزگز یا ضعف دارید، بهپزشک متخصص مراجعه کنید.
دلایل ایجاد بیماری
فتق دیسک اغلب نتیجه فرسودگی تدریجی است که به آن تحلیل رفتن دیسک می‌گویند. با افزایش سن، دیسک‌های شما از انعطاف پذیری کمتری برخوردار می‌شوند و حتی با فشار یا پیچ خوردگی جزئی مستعد پارگی می‌شوند.
اکثر افراد نمی‌توانند علت فتق دیسک خود را مشخص کنند. گاهی اوقات، استفاده از عضلات پشت به جای عضلات پا و ران برای بلند کردن اجسام سنگین یا چرخش هنگام بلند کردن اجسام می‌تواند منجر به بیرون زدگی دیسک شود. به ندرت، یک رویداد آسیب زا مانند سقوط یا ضربه به پشت علت ایجاد فتق دیسک می‌باشد.
عوامل خطر (ریسک فاکتورها)
عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به فتق دیسک را افزایش دهند عبارتند از:
- چاقی. اضافه وزن بدن باعث ایجاد فشار اضافی بر روی دیسک‌های کمرتان می‌شود.
- اشتغال. افرادی که دارای مشاغل فیزیکی و سخت هستند بیشتر در معرض مشکلات کمر هستند. بلند کردن، کشیدن، فشار دادن، خم شدن به پهلو و چرخیدن تکراری می‌تواند خطر ابتلا به فتق دیسک را افزایش دهد.
- ژنتیک. برخی از افراد زمینه فتق دیسک را به ارث می‌برند.
- سیگار کشیدن. تصور می‌شود که سیگار کشیدن، اکسیژن رسانی به دیسک را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود سرعت خراب شدن آن افزایش یابد.
عوارض
درست بالای کمر، نخاع شما پایان می‌یابد. آنچه از طریق کانال نخاعی ادامه می‌یابد، گروهی از ریشه‌های عصبی طولانی است که شبیه دم اسب (cauda equina) است.
به ندرت، فتق دیسک می‌تواند کل کانال نخاعی، از جمله تمام اعصاب اسب اسب را فشرده کند. در درصد کمی از بیرون زدگی‌های دیسک ممکن است برای جلوگیری از ضعف دائمی یا فلج، به جراحی اورژانسی نیاز باشد.
به دنبال فوریت‌های پزشکی باشید اگر موارد زیر را دارید:
- علائم بدتر شونده. درد، بی‌حسی یا ضعف می‌تواند تا حدی افزایش یابد که فعالیت‌های روزمره شما را مختل کند.
- اختلال عملکرد مثانه یا روده. سندرم Cauda equina می‌تواند باعث بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع یا مشکل ادرار نکردن حتی با مثانه پر نیز شود.
- بی حسی. از دست دادن احساس تدریجی مناطق نشستن روی زین اسب : داخل ران ها، پشت پاها و اطراف رکتوم.
جلوگیری (پیشگیری)
برای کمک به جلوگیری از فتق دیسک، موارد زیر را انجام دهید:
- ورزش. تقویت عضلات تنه باعث ثبات و حمایت از ستون فقرات می‌شود.
- حالت خوب را حفظ کنید. این باعث کاهش فشار بر روی ستون فقرات و دیسک‌های شما می‌شود. کمرتان را صاف نگه دارید، مخصوصاً هنگام نشستن طولانی مدت. اشیا سنگین را به درستی بلند کنید و باعث شوید که پاها، نه کمر، بیشتر کار را انجام دهند.
- وزن سالم داشته باشید. اضافه وزن فشار بیشتری به ستون فقرات و دیسک وارد می‌کند و باعث می‌شود آنها بیشتر در معرض فتق قرار بگیرند.
- ترک سیگار. از مصرف هر نوع محصول دخانیات خودداری کنید.
تشخیص
پزشک شما در طول معاینه فیزیکی، کمر شما را از نظر حساسیت بررسی می‌کند. ممکن است از شما خواسته شود صاف دراز بکشید و پاها را به حالت‌های مختلفی حرکت دهد تا به شما در تعیین علت درد کمک کند.
همچنین ممکن است پزشک معاینه عصبی برای بررسی موارد زیر انجام دهد:
- رفلکس‌ها
- قدرت عضلانی
- توانایی راه رفتن
- بررس حس لامسه
در بیشتر موارد فتق دیسک، معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی تمام مواردی است که برای تشخیص لازم است. اگر پزشک شما به بیماری دیگری مشکوک است یا باید ببیند کدام عصب تحت تأثیر قرار گرفته است، ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را تجویز کند.
آزمایشات تصویربرداری
- اشعه ایکس. با اشعه ایکس ساده دیسک فتق تشخیص داده نمی‌شود، اما می‌تواند سایر دلایل کمردرد مانند عفونت، تومور، جابجایی و لغزیدن مهره‌های ستون فقرات یا شکستگی استخوان را رد کند.
- سی تی اسکن.
- ام آر آی. با استفاده از این آزمایش می‌توان محل فتق دیسک را تأیید کرد و اینکه کدام عصب تحت تأثیر قرار گرفته است.
- میلوگرام. قبل از گرفتن اشعه ایکس یک ماده حاجب (رنگی) به مایع نخاع تزریق می‌شود. این آزمایش می‌تواند فشار بر نخاع یا اعصاب شما را به دلیل وجود چندین دیسک فتق یا سایر شرایط نشان دهد.
آزمایشات عصبی
- مطالعه هدایت عصب. این آزمایش تکانه‌های عصبی الکتریکی و عملکرد آنها را در عضلات و اعصاب از طریق الکترودهایی که روی پوست قرار داده شده اندازه گیری می‌کند. این مطالعه هنگام عبور جریان کوچکی از عصب، تکانه‌های الکتریکی موجود در سیگنال‌های عصبی شما را اندازه گیری می‌کند.
- الکترومیوگرافی (EMG). در طی EMG، پزشک شما الکترود سوزنی را از طریق پوست به عضلات مختلف وارد می‌کند. این آزمایش فعالیت الکتریکی عضلات را هنگام انقباض و زمان استراحت ارزیابی می‌کند.
درمان
داروها
- داروهای مسکن بدون نسخه. اگر درد شما خفیف تا متوسط است، پزشک ممکن است داروی مسکن بدون نسخه، مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم را توصیه کند.
- تزریق کورتیزون. اگر با داروهای خوراکی درد شما بهبود نیابد، ممکن است پزشک کورتیکواستروئید(کورتون) را برای تزریق به اطراف اعصاب نخاعی توصیه کند. تصویربرداری از ستون فقرات می‌تواند به هدایت سوزن کمک کند.(یا با کمک سونوگرافی)
- شل کننده‌های عضله. در صورت گرفتگی عضلات ممکن است این موارد برای شما تجویز شود. خواب آلودگی و سرگیجه از عوارض جانبی رایج این داروها است.
- مواد افیونی. به دلیل عوارض جانبی مواد افیونی و احتمال اعتیاد، بسیاری از پزشکان در تجویز آنها برای فتق دیسک عجله نمی‌کنند. اگر داروی دیگر درد شما را تسکین نمی‌دهد، پزشک ممکن است استفاده کوتاه مدت از موادی مانند کدئین یا یک ترکیب اکسی کدون-استامینوفن را در نظر بگیرد. آرام بخشی، حالت تهوع، گیجی و یبوست از عوارض جانبی احتمالی این داروها است.
فیزیوتراپی
پزشک ممکن است برای کمک به درد شما فیزیوتراپی را پیشنهاد کند. متخصص طب ورزش می‌تواند پوزیشن‌ها و تمریناتی را برای کاهش درد فتق دیسک به شما نشان دهند.
جراحی
تعداد کمی‌از افراد مبتلا به فتق دیسک در نهایت نیاز به جراحی دارند. اگر بعد از شش هفته درمان‌های محافظه کارانه نتوانست علائم شما را بهبود بخشد، ممکن است پزشک شما جراحی را پیشنهاد کند، به خصوص اگر همچنان موارد زیر ادامه داشته باشد:
- درد ضعیف کنترل شده
- بی حسی یا ضعف
- مشکل ایستادن یا راه رفتن
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده
تقریباً در همه موارد، جراحان می‌توانند فقط قسمت بیرون زده دیسک را بردارند. به ندرت، کل دیسک باید برداشته شود.
شیوه زندگی و درمان‌های خانگی
علاوه بر مصرف داروهای ضد درد که پزشک توصیه می‌کند، سعی کنید:
- اعمال گرما یا سرما. در ابتدا می‌توان از بسته‌های سرد برای تسکین درد و التهاب استفاده کرد. بعد از چند روز، ممکن است به گرمای ملایم بپردازید تا تسکین و آرامش ایجاد کنید.
- پرهیز از استراحت بیش از حد در رختخواب. ماندن در رختخواب می‌تواند منجر به سفتی مفاصل و ضعف عضلات شود – که می‌تواند بهبودی شما را به تاخیر بیاندازد. در عوض، به مدت 30 دقیقه در موقعیت راحتی استراحت کنید و سپس به یک پیاده روی کوتاه بروید یا برخی از کارها را انجام دهید. سعی کنید از انجام فعالیت‌هایی که درد شما را بدتر می‌کنند، خودداری کنید.
- فعالیت خود را به آرامی از سر بگیرید. اطمینان حاصل کنید که حرکات شما آهسته و کنترل شده است، خصوصاً خم شدن به جلو و بلند کردن.
درمان‌های جایگزین
برخی از درمان‌های دارویی جایگزین و مکمل ممکن است به کاهش درد مزمن کمر کمک کنند. مثال ها عبارتند از:
- کایروپراکتیک(Spinal manipulation). مشخص شده است که برای کمردردی که حداقل به مدت یک ماه طول کشیده است، به طور متوسط موثر است.
- طب سوزنی. به نظر می‌رسد طب سوزنی درد مزمن کمر و گردن را تسکین می‌دهد.
- هیلتراپی. یکی از دستگاه هایی که درد درمان دردهای حاد و مزمن کمر و گردن در مرکز یارا کمک شایانی به کاهش درد می‌کند.