علت های کمردرد

کمردرد یکی از شایعترین مشکلات انسان میباشد. اکثر مردم، کمردرد را در زندگی خود تجربه می کنند. شیوع آن در زن و مرد یکسان است و بیشتر در سنین 50-30 سالگی رخ میدهد. کمردرد میتواند شدید یا خفیف باشد. کوتاه مدت یا مزمن باشد. دائم یا گاهگاهی باشد.

کمر از ساختارهای مرتبط با همدیگر ساخته شده که شامل استخوان ها، مفاصل،  عضلات، رباط ها و تاندون‌ها است. ساختمان حمایتی اصلی در ناحیه کمر، ستون فقرات می باشد. ستون فقرات از24 مهره باضافه استخوانهای ساکروم وکوکسیکس تشکیل شده است.  بین مهره ها، دیسک قرار دارد که شوک های وارده  به ستون فقرات را جذب می کند. همچنین دیسک ها این امکان را فراهم میآورند تا ستون فقرات بتواند خم شود و بچرخد. نخاع از درون کانال نخاعی عبور می کند.

کمردرد معمولا قسمت پائین ناحیه کمر و پشت را درگیر میکند.

درد کمر بسته به مدت درگیری آن به حاد، تحت حاد و مزمن تقسیم بندی میشود.

  کمردرد حاد کمتر از 6 هفته طول کشیده است.

 کمردرد تحت حاد بمدت6 هفته تا 3 ماه طول میکشد.

کمردرد مزمن بیش از 3 ماه طول کشیده است.

تشخیص کمردرد:

 پزشک متخصص بعد از شرح حال بیمار و معاینه دقیق ممکن است با توجه به شک بالینی خود یکی از روشهای تصویربرداری را برای تشخیص علت کمردرد درخواست کند.

گرافی اشعه ایکس

سی تی اسکن: تصاویر دقیقی از استخوانهای ستون فقرات ارائه می دهد.

ام آر آی: تصاویر دقیقی از بافت نرم ناحیه کمر و دیسک های بین مهره ای ارائه میکند.

آزمایشات خون نیز ممکن است برای موارد التهابی درخواست شود.

علل کمردرد:

کمردرد علل مختلفی دارد و فقط اصطلاحا دیسک نمیباشد. تعیین دقیق علت کمردرد بسیار مهم است بهمین دلیل پزشک باید از دانش وتجربه کافی برای تشخیص دقیق علت کمردرد برخوردار باشد تا موجب سردرگمی و سرگردانی بیماران نشود.

1-استفاده نادرست از کمر و فشار زیاد به ستون فقرات Overuse

اغلب کمردرد در افراد از نوع غیر اختصاصی و به علت استفاده نادرست از کمر و وارد آوردن فشار زیاد به ستون فقرات میباشد استفاده ناصحیح از کمر حین انجام کارهای روزانه مانند بلند کردن ناصحیح اجسام، نشستن نادرست و … باعث میشود عضلات و لیگامان های اطراف ستون مهره تحت فشار زیاد و ناگهانی قرار گیرد. در نتیجه نقاطی دردناک در کمرتان تشکیل میشود که میتواند دردهای ارجاعی نیز به ناحیه اطراف خود بدهند. در این موارد بسته به سطح درگیری و شدت درد میتوان از ورزشهای مختص کمر، طب سوزنی، درمانهای دستی و مدالیته های فیزیوتراپی مانند لیزر برای درمان کمک گرفت.

– آسیب دیسک بین مهره ای

زمانی که فشار بیشتر از تحمل ساختارهای ستون فقرات به آن وارد شود یا عضلات اطراف ستون مهره ها آنقدر ضعیف باشد که با همان فشارهایی که گفتیم دیسک بین مهره ها میتواند آسیب ببیند. آسیب دیسک میتواند ناگهان و بدنبال یک فشار ناگهانی به کمر ایجاد شود و یا ممکن است به تدریج و در طی سالیان براثر فشارهای خفیف ولی مداوم ایجاد شود. آسیب دیسک میتواند خفیف باشد و اندکی از محل طبیعی خود بیرون بزند. بعضی از این پارگی ها میتوانند بدون علامت و بدون درد باشد. بنابراین همه افرادی که بیرون زدگی دیسک کمری دارند حتما کمر درد ندارند. خلف هر دیسک نخاع قرار دارد و در هر سطح دو ریشه عصبی از سوراخهای بین مهره ها خارج میشود. بنابراین علایم بسته به محلی که دیسک بیرون میزند تفاوت دارند.

در پارگی کامل دیسک، هسته دیسک به بیرون راه پیدا میکند. مهمترین مشکلی که در فتق دیسک بوجود میاید اینست که قسمت بیرون زده به اعصابی که در حال بیرون آمدن از نخاع و مهره هستند فشار آورده و همچنین به خاطر ماهیت شیمیایی هسته دیسک باعث التهاب و تحریک شیمیایی اعصاب میشوند. این فشار و التهاب اعصاب، باعث درد ناحیه و بخصوص دردی که در اندام تحتانی مانند باسن و ران و تا نوک انگشتان پا میشود. به این درد که در اثر تحریک ریشه های عصبی بوده و در اندام تحتانی انتشار مییابد اصطلاحا درد سیاتیک گفته میشود. دقت داشته باشید اصطلاحا یکسری خطوط قرمز در کمردرد داریم که در صورت بروز حتما باید به صورت اورژانسی از نظر نیاز به جراحی بررسی شوید. بی اختیاری ادرار و مدفوع، بیحسی ناحیه داخل ران ها و ناحیه شرمگاهی (اصطلاحا بیحسی ناحیه ای که روی زین اسب مینشینید) و کاهش قدرت و حس در اندام تحتانی از موارد خط قرمز در کمردرد میباشند که در صورت بروز برای جلوگیری از آسیب اعصاب بسته به نظر جراح مغز و اعصاب باید جراحی صورت بگیرد. در موارد خفیف و متوسط درگیری دیسک، میتوان با کمک درمان دارویی و نسخه ورزشی مناسب دوران حاد درد را کنترل کرد و سپس برای پیشگیری از تکرار حمله درد، با ادامه ورزشهای مختص و مناسب کمر درمان را کامل کرد.

– آرتروز ستون فقرات و پیری دیسک

با بالا رفتن سن بتدریج در دیسک های بین مهره ای پارگی های خفیف و متعدد بوجود میاید. به مرور دیسک خشکیده و ارتفاع آن کم میشود و قدرت ارتجاعی خود را از دست میدهد. براثر کم شدن ارتفاع دیسک، مهره ها به هم نزدیکتر میشوند. نزدیک شدن مهره ها به هم میتواند سوراخ های خارج شدن اعصاب را کوچک کند و روی اعصاب فشار وارد کند. همچنین نزدیک شدن مهره ها موجب سایش مفاصل بین مهره ای به یکدیگر میشود که در نتیجه درد و خشکی ایجاد میشود. آرتروز ستون فقرات در سنین بالاتر از 50 سال دیده میشود. در این موارد اغلب پاسخ به جراحی مناسب نیست به جز موارد خط قرمز که باید حتما با جراح مشاوره شود. در این موارد که اغلب درد بیماران مزمن میباشد بیمار باید با کاهش وزن و اصلاح استفاده نادرست از ستون فقرات و تقویت عضلات ستون فقرات در روند درمان خود مشارکت کند.

–  لیزخوردگی مهره ها یا اسپوندیلولیستزی Spondylolisthesis

در اینحالت مهره از مکان طبیعی خود خارج می شود و بعنوان مثال به سمت جلو می لغزد. این حرکت نامناسب مهره ممکن است روی اعصاب نخاع فشار وارد کنند. درمان به میزان لیز خوردگی مهره که در تصویربرداری دیده میشود دارد. در مواردی که لیز خوردگی کم و متوسط باشد و در صورتی که لیز خوردگی پیشرفت نکند میتوان با تجویز بریس و همچنین تجویز ورزشهای پایداری مرکزی که کمک میکنند مهره بیشتر لیز نخورد، روند درمان را پیش برد. در موارد شدید نیاز به جراحی میباشد.

تنگی کانال نخاع

تنگی کانال نخاعی معمولا در اثر چند علت است. در موارد اولیه کانال نخاع به خاطر کوتاه بودن پدیکل ها تنگ میباشد. در موارد ثانویه تنگی کانال معمولاً به علت استخوان های اضافه ایست که در اطراف زوائد مهره و مفاصل بین مهره ای به تدریج و با افزایش سن ایجاد میشود و همچنین میتواند به علت بیرون زدگی دیسک باشد. ممکن است لیگامان های داخل کانال هم بتدریج و با افزایش سن کلفت شده و موجب تنگ شدن کانال نخاعی شوند. در این عارضه کانال نخاعی تنگ میشود و فضا برای نخاع کم شده و در نتیجه به آن فشار وارد میشود.

– اسکولیوز Scoliosis

اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون مهره عارضه ایست که معمولا در سنین نوجوانی بوجود میاید. این عارضه ممکن است موجب کمردرد و حتی فشار به اعصاب کمری و سیاتیک شود.  بعد از تصویربرداری و مشخص شدن علت انحرافستون فقرات و تعیین زاویه انحراف ستون فقرات برای درمان جراحی یا غیر جراحی تصمیم گیری میشود.

علل کمتر شایع کمردرد

این علل عبارتند از :

• تومورهای نخاع یا تومورهای خوش خیم یا بدخیم یا متاستاتیک مهره ها

• شکستگی مهره

• پوکی استخوان

بیماریهای التهابی مانند اسپوندیلیت انکیلوزان

• بیماری های مفصل ران

التهاب مفصل ساکروایلیاک در لگن

• بیماری های پروستات

• بیماری های کلیه مانند عفونت یا سنگ دستگاه ادراری

• مشکلات دستگاه گوارش مانند پارگی زخم معده یا پانکراتیت

• انسداد یا آنوریسم آئورت یا شریان های لگن

• بیماری های عفونی مانند تب مالت

• عفونت های مهره.

درمان کمردرد:

برحسب علت کمردرد وشدت ان درمان صورت می گیرد.

درمان کمردرد با توجه به علت کمر درد و مدت طول کشیدن آن متفاوت است. درمان کمر درد در بیش از 90 درصد موارد غیرجراحی میباشد. اگر یکبار کمردرد گرفته اید احتمال آن هست که باز هم بگیرید. پس گرچه درمان کمردرد مهم است ولی مهم تر از آن مدیریت دوره حاد و محافظت از کمر برای جلوگیری از تکرار آن است. مهم ترین مساله در پیشگیری از بروز کمردرد، رعایت استفاده صحیح از ستون فقرات و تقویت عضلات کمر و شکم میباشد.

در موارد حاد اگر درد شما زیاد است 2-1 روز استراحت کنید ولی امروزه توصیه به استراحت مطلق بیشتر از 48 ساعت نمیشود. شواهد قوی وجود دارد که ادامه فعالیت میتواند به بهبود کمردرد کمک کرده و از مزمن شدن آن جلوگیری کند. استراحت بیش از دو روز میتواند به علت ایجاد مشکلات روحی و همچنین کاهش قدرت انقباضی عضلات کمر، درد را بیشتر کند. موقعیت خاصی برای استراحت توصیه نمیشود. در هر وضعیتی که درد شما کمتر است استراحت کنید. فقط دقت داشته باشید که برای مدت طولانی در یک وضعیت نخوابید. هر 3-2 ساعت 10 دقیقه قدم بزنید و دوباره میتوانید استراحت کنید. توصیه میشود حداقل بمدت 4 تا 6 هفته یا تا زمان بهبودی درد، از بلند کردن وزنه یا بار سنگین خودداری کنید.

هم گرما و هم سرما در کاهش درد میتواند موثر باشد. بسته به پاسخ بدن خود، کیسه اب گرم یا کیسه محتوی قطعات کوچک یخ را چند بار در روز استفاده کنید. بین کیسه آب گرم و پوست و همچنین بین کیسه یخ خرد شده و پوست برای جلوگیری از سوختگی پوست یک حوله نازک یا پارچه قرار دهید.  بیشتر از 20 دقیقه یخ را روی محل قرار ندهید.

در موارد شدید درمان دارویی لازم باید توسط پزشک متخصص برای شما تجویز شود. در اغلب موارد شل کننده های عضلانی به شما کمکی نمیکنند.

در موارد کمر درد مزمن مهمترین روش درمان کمردرد های مزمن عبارتند از:  

تقویت عضلات کمر و شکم که با توجه به معاینه و شرایط هر بیمار نسخه ورزشی وی متفاوت میباشد.

رعایت بهداشت ستون فقرات به این معنی که رعایت کنیم چگونه صحیح بنشینیم، چگونه اجسام را بلند کنیم، چگونه رانندگی کنیم و … که در پستها و نوشته های قبل به آن پرداخته شده است.

متعاقب درد مزمن فرد تحریک پذیر و مضطرب و دچار افسردگی میشود. بوجود آمدن این حالت، درد را بیشتر میکند. بنابراین درد را نباید تحمل کرد و با کمک از درمانهای دارویی درد را کنترل کرد. درد هم روی بدن و هم روی ذهن و روحیه افراد تاثیر میگذارد. در موارد درد مزمن در کنار کنترل درد برای یک درمان جامع نیاز به روان درمانی نیز میباشد.

درمانهای طب ورزشی در درمان کمردرد:

این درمانها در درمان کمردرد کمک کننده هستند و در اکثر موارد کمردردهای شدید، باعث بهبودی درد بیمار می شوند.  درمانهای طب ورزشی طیف وسیعی از درمانها  شامل نسخه ورزشی خاص هر بیمار با توجه به معاینه و سطح درگیری،  اصلاح راستای ستون فقرات و مانیپولاسیون جهت بازگشت ستون فقرات به حالت طبیعی، طب سوزنی؛ تزریقات درمانی و استفاده از مدالیته های فیزیوتراپی میباشند که توسط متخصص طب ورزشی  پس از معاینه دقیق بیمار توصیه  می شوند.   

همانگونه که ذکر شد طبق شواهد موجود در مطالعات درمان بیش از 90 درصد کمردردها جراحی نمیباشد و اغلب موارد کمردرد با روشهای غیر جراحی بهبود می یابند. اما دقت داشته باشید اصطلاحا یکسری خطوط قرمز در کمردرد داریم که در صورت بروز حتما باید به صورت اورژانسی از نظر نیاز به جراحی بررسی شوید. بی اختیاری ادرار و مدفوع، بیحسی ناحیه داخل ران ها و ناحیه شرمگاهی (اصطلاحا بیحسی ناحیه ای که روی زین اسب مینشینید) و کاهش قدرت و حس در اندام تحتانی از موارد خط قرمز در کمردرد میباشند.